گشنیز و کاربرد آن

گشنیز (Coriander)، گیاهی از خانواده چتریان (Apiaceae) است که هم به عنوان سبزی تازه و هم به عنوان ادویه استفاده می‌شود. این گیاه در سراسر جهان کشت می‌شود و در فرهنگ‌های مختلف جایگاه ویژه‌ای دارد. در اینجا کلیت جنبه‌های گشنیز را به صورت خلاصه و بیان می‌کنیم:

**1. شناسایی و طبقه‌بندی:**

گشنیز به دو شکل اصلی، گشنیز معمولی (Coriandrum sativum) و گشنیز وحشی وجود دارد. گشنیز معمولی، گیاه مورد استفاده در آشپزی است. این گیاه یک گیاه علفی یکساله است با برگ‌های ظریف و گل‌های چتری سفید مایل به زرد. شاخه‌های گل‌دار و دانه‌های آن کاربردهای متفاوتی دارند.

**2. تاریخچه و توزیع:**

گشنیز سابقه‌ای طولانی در استفاده‌های دارویی و غذایی دارد. به نظر می‌رسد استفاده از آن در شرق مدیترانه و خاورمیانه به قرن‌های گذشته بر می‌گردد. امروزه در بسیاری از نقاط جهان، از جمله اروپا، آسیا، آمریکای جنوبی و استرالیا، کشت می‌شود.

**3. قسمت‌های قابل استفاده:**

* **برگ‌ها (سبزی تازه):** برگ‌های جوان و تازه گشنیز در سالادها، غذاهای پخته و سس‌ها به کار می‌رود. طعم تند و دلپذیری دارند.

* **دانه‌ها (ادویه):** دانه‌های گشنیز، که به رنگ قهوه‌ای روشن تا تیره هستند، به عنوان ادویه در آشپزی بسیاری از فرهنگ‌ها استفاده می‌شوند. طعم و بوی تند و کمی شیرین دارند.

* **ساقه‌ها:** گاهی اوقات ساقه‌های جوان و تازه در سالادها و غذاهای پخته به کار می‌رود.

**4. خواص و کاربردها:**

* **خواص دارویی:** گشنیز به خاطر خواص دارویی‌اش شناخته می‌شود. در طب سنتی برای درمان مشکلات گوارشی، ادرارآوری و بهبود هضم غذا استفاده می‌شد. همچنین برخی مطالعات علمی نشان می‌دهند که ممکن است در کاهش التهاب و بهبود برخی بیماری‌های دیگر نقش داشته باشد.

* **کاربردهای آشپزی:** گشنیز به عنوان ادویه و سبزی تازه در انواع غذاها، از جمله غذاهای ایرانی، هندی، مدیترانه‌ای و لاتین، استفاده می‌شود. در سالادها، سس‌ها، سوپ‌ها، خورش‌ها، و غذاهای پخته به کار می‌رود. طعم تند و دلپذیر آن به غذاها طعمی خاص می‌بخشد.

**5. کاشت و مراقبت:**

گشنیز نیاز به نور کافی و خاک حاصلخیز دارد. روش‌های کاشت و مراقبت از آن به شرایط آب و هوایی و نوع خاک بستگی دارد.

**6. انواع مختلف:**

درست است که گشنیز معمولی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما انواع مختلفی از گشنیز با ویژگی‌های کمی متفاوت وجود دارد.

**7. نکات مهم:**

* **نگهداری:** برای نگهداری بهتر گشنیز تازه، آن را در یخچال در کیسه‌های پلاستیکی قرار دهید.

* **مصرف بیش از حد:** مصرف بیش از حد گشنیز می‌تواند به مشکلات گوارشی منجر شود.